Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar, deze grappige uitspraak van de grootse romancier

Louis Couperus, sprak mij als jongen aan. Je wilt nu eenmaal als opgroeiende puber wat

identitaire vastigheid in het leven. Met dank aan mijn vader zaliger, echte Hagenees, want

geboren hartje Den Haag, op het Spui! Ook met dank aan de tienduizenden expats, - die als

vanouds in de Hofstad verblijven vanwege de aanwezigheid van de talloze ambassades.

Plus de aanwezigheid van het Vredespaleis, het bastion van het Internationaal Gerechtshof

van de Verenigde Naties. Iets om zelfs trots op te zijn! In dat internationaal georiënteerde ’s

Gravenhage voelde ik mij destijds dus prima thuis. Wat later ging ik al snel vreemd en

verkaste ik als jongeman naar de vrijstaat Amsterdam. (Daar keer ik altijd naar terug..)

Wanneer ik mij afvraag wat mijn huidige geografische identiteit nu eigenlijk is, bestaat er

dan om te beginnen wel zoiets als een lokale, nationale of zelfs internationale identiteit?

Ik meen dat er wel degelijk een of andere vorm van ‘collectieve’ identiteit gekweekt wordt,

waar je ook opgroeit, in welk samenlevingsverband dan ook. 

In ons geval is er sprake van een ouderwets? overzichtelijk stramien. In onze familie ontwikkelde zich die identiteit vooral Europees: wij hebben echt het gevoel een Europese familiekliek te zijn..Zoals je je eigen familie voelt, kun je je ook verbonden voelen met de Europese gemeenschap op basis van gemeenschappelijke waarden, geschiedenis en cultuur. 

 

Die Europese identiteit wordt door ons ervaren dankzij onze tal van gedeelde ervaringen.

Al vroeg in de jaren zestig kochten wij als artisans voor heel weinig geld een tamelijk aftands object in Toscane, om dit archaïsche natuurstenen barrel (inclusief wijngaard) grondig en liefdevol te restaureren. De Italianen, - die zelf in hun eigen huizen juist alles aan het strak trekken waren met behulp van veel beton en cement, begrepen niets van onze romantische aanpak, met het herstel van bv. al die prachtige oude balkenplafonds. Na een landerige zondagmiddag in de lokale trattoria, stopten we onderweg naar huis op een dorpspleintje waar een zg. celebrazione aan de gang was, vanwege een 1 mei-feestje van de lokale communisten, met alom rode vlaggen en accordeons. Daar werd door ons niet alleen

gezongen, maar ook gewalst! 

Voorwaarts ging het! 

Verkopen deze Toscaanse Toko, eenvoudigweg elders in Europa weer een volgend object zoeken om te restaureren! In Griekenland verbouwden we een huis als een grot, uit het jaar 900. In de slaapkamers hakten we m.b.v. Albanezen met steenbeitels uitsparingen voor kasten in de bergwand. Toen eenmaal het IJzeren Gordijn definitief gevallen was, gingen wij op zoek naar renovatie-objecten op de uitgestrekte poesta, in het godverlaten Hongarije. We betaalden eigenaren van authentieke historische lemen objecten steevast de vraagprijs. Vaak was dat niet meer dan (toen nog) f 500.- gulden. 

Aan de slag! 

In Duitsland toverden we een voormalige grote stadsboerderij om tot een familiehuis, totaal 850 m2 aan historisch erfgoed.. Nog niet zo heel lang geleden kochten we een petit chateau in Frankrijk. Overdag ging ik de aftandse optrekjes langs van de verlopen landadel, om zoveel mogelijk vaak houten schuurvondsten te scoren, waarmee we dit kasteeltje konden renoveren. We werkten inmiddels met een ploegje uitgelaten Surinaamse alleskunners. Ziet u het voor zich,,,in zo’n typisch Frans afgelegen gehucht? Zo hebben we dit kluskunstje vele malen geflikt, in tal van Europese landen. En kwamen we in tal van Europese landen soms op de vreemdste plekken terecht. Toch voelden we ons overal al snel welkom en thuis. Aldus gingen wij, - klussend aan de mooiste monumentale objecten, migrerend van het ene land naar het andere, als Europese grootvorsten door het leven: volbloed Europeanen.

 

Sinds het ontstaan van Europa doen zich inmiddels verschillende migratiepatronen voor binnen de EU die worden beïnvloed door EU-regelgeving die het vrije verkeer van personen binnen de EU mogelijk maakt.  Het fenomeen van Europese bevolkingsgroepen die van het ene land naar het andere verkassen om (tijdelijk) te werken. Als er één ding is dat migranten aantrekt, zo blijkt uit tal van onderzoeken, dan is het de kans binnen Europa op betere werkgelegenheid dan in je thuisland. Poolse migranten die naar landen zoals Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland trekken voor werkgelegenheid in sectoren zoals de landbouw, de bouw, de zorg en de horeca. Roemeense arbeidskrachten die migreren naar landen zoals Spanje, Italië en Frankrijk, vaak voor werk in de landbouw, de bouw en de dienstensector. Bulgaarse migranten die werk zoeken in landen zoals Duitsland, Spanje en Griekenland, meestal in de landbouw, de bouw en de horeca. Arbeidsmigranten uit de Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen) die naar landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Scandinavische landen verhuizen voor werk in verschillende sectoren. Hongaarse werknemers die naar West-Europese landen zoals Duitsland, Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk migreren voor werk in de bouw, de industrie en de dienstensector. 

En nu: Oekraïners, overal inzetbaar!

 

Natuurlijk, cultuurverschillen zijn er zeker, vaak gigantisch..Noord vs. Zuid. Oost vs. West.

Wij moesten destijds al allereerst binnen de kortste keren afleren om alles op de Nederlandse manier te willen aanpakken. Ons oer- Hollandse adagium ..in gelul kun je niet wonen sneuvelde meestal snel. Elk land had zo zijn specifieke nationale eigenaardigheden. 

Relax! Eet, drink! Proost! Pauzeer! Leef! En, men leerde ook best wel eens iets van ons. 

Ik verhaalde dikwijls vol trots over Amsterdam met zijn 180 nationaliteiten, en hoe relatief goed die multiculturele vrijstaat marcheert. Als je dat vergeleek met steden als Bruxelles, of de voorsteden van Parijs, of Marseille of Liverpool..Ik stak apetrots de loftrompet over het multiculturalisme. Ons Amsterdam flikte het hem toch maar: paradise now! 

 

Europese cultuur is kortom uiterst pluriform en wordt gekenmerkt door de rijke geschiedenis, kunst, literatuur, muziek, architectuur, culinaire tradities van alle aangesloten landen. Wij zijn niet voor niets de bakermat van de westerse beschaving. Yanks en vele andere volkeren leunen in dat opzicht nog steeds zwaar op ons. Denk aan filosofen als Kant, Schopenhauer, Kierkegaard en Nietzsche, of aan componisten als Bach en Wagner. Denk ook eens aan de gotische kathedralen in Frankrijk of aan de unieke operahuizen en bibliotheken in Italië, vol met literaire meesterwerken van auteurs als o.a. Shakespeare en Goethe. Europa heeft een onschatbare bijdrage geleverd aan de wereldcultuur. Thomas Mann, Stefan Zweig, Sandor Marai, zij hebben onze kijk op het leven definitief veranderd. Denk tenslotte niet te vergeten aan onze hedendaagse Europese filmcultuur. De recente alle prijzen winnende film Anatomy of a fall, was dat niet het laatste monumentale Europese meesterwerk!? En wie had dit ooit gedacht: het conglomeraat van die Europese cultuur laat zich qua economische omvang vergelijken met iets veelomvattends als de Europese auto-industrie! * (Bron: Onderzoeksrapport Ernst&Young).

 

Te vaak hangt Europa slechts als een wazige politieke koepel boven de hoofden van zijn

ettelijke miljoenen burgers. De toon en inhoud van de berichtgeving omtrent de EU varieert 

sterk tussen de verschillende media, afhankelijk van hun politieke voorkeuren en

redactionele standpunten. Positieve berichtgeving gaat over bv. Europese successen, zoals

economische groei, culturele uitwisselingen, oorlog en vrede en meer samenwerking

(actueel: Europese defensie). Negatieve berichtgeving bekritiseert de EU-instellingen, politieke verdeeldheid, economische problemen of een kwestie als immigratie. 

 

Europese politici gebruiken migranten bijna altijd als zondebok. Dat is een succesvolle politieke strategie gebleken. Maar je kunt zeker de binnengrenzen in Europa hoe dan ook niet meer hermetisch afsluiten, tenzij je datzelfde Europa in een soort China, een autarkische eenheidstaat verandert. Natuurlijk doen zich ook tal van problemen voor, zoals de overlast en ergernis in buurten waar arbeidsmigranten in overbevolkte huurwoningen worden gestopt, uitgebuit door huisjesmelkers en werkgevers. Echter, er zijn tal van migratiestromen binnen Europa zelf waar we best wel wat meer trots op mogen zijn. 

Denk ook eens al die kenniswerkers! Europese burgers versterken elkaar! Mijns inziens moeten we het hierin zoeken, die Europese identiteit. Sterker nog, dit soort migratie is de concreetste manifestatie van positieve veranderingen in onze Europese samenleving. Nederland heeft, net als andere Europese landen, de eigen arbeidsmigranten nodig voor de economie. Het totaalaantal arbeidsmigranten in Nederland is de afgelopen vijftien jaar verdubbeld. Dat zie je in heel Europa. Migratie binnen Europa werkt, hoe dan ook.

 

Laten de media dan ons om te beginnen eens veel uitgebreider informeren over deze talloze eigen migrerende Europese burgers , en hoe die Europa daadwerkelijk hebben ervaren? Interview vervolgens eens - behalve de Europese politieke leiders, ook eens stuk voor stuk onze Europese parlementariërs? Kan de NPO in een rubriek Europa Vandaag ons dagelijks structureel voorlichten over de agendering, dan wel behandeling van Europese politieke, sociale en economische onderwerpen? Kan er een vast Europees cultureel programma over Europese kunstenaars komen? En vooral ook docu’s die het reilen en zeilen van het gewone zo pluriforme leven van de talloze Europese burgers uitgebreid voor ons schetsen? Denk eens aan hoe de VPRO dat destijds zo boeiend over Rusland deed met Jelle Brandt Corstius en momenteel met Ruben Terlou over China? Een Europees geproduceerde serie over burgers in 27 lidstaten!

 

Europeanen, laten we maximaal leren van elkaar.

Leve Europapa!

 

Rutger W. Weemhoff 

filosoof en publicist te Amsterdam