Havenarbeider Jopie Doerak legt jullie wel ff uit wat ‘sociocratie’ inhoudt..

Havenarbeider Jopie Doerak legt jullie wel ff uit wat ‘sociocratie’ inhoudt..

Stilte. Het Feest van de Dood loopt ten einde, lijkt het wel. Er heerst algeheel grote verslagenheid en diepe berusting onder de feestvierders. Moe gezopen, uitgesnoven, leeg gedanst, speelt het orkestje een trage medley voor de uitgeputte gasten, die tegen elkaar hangend nu schuifelende pasjes maken, als poppen, ineengestrengeld met een willekeurige partner, dat verzacht de pijn tenminste iets van zoveel, teveel dood. Gelatenheid, apathie, overgave. 

Er komt een woesteling op, een gigantische dikzak met een rossige baard en een vlammende blik, typisch iemand die in zijn eentje de wereld wil veranderen. Vettige en morsige uitstraling. In trainingsbroek met hier en daar een klodder oud snot, stinkend naar rook als een schoorsteen in een crematorium, houdt hij zijn opruiende verhaal, probeert zichzelf en daarmee de gasten op te zwepen tot grote hoogte, maar niemand is klaarblijkelijk meer echt geïnteresseerd. Werkelijk niet te houden, mitrailleert deze profeet met de veelzeggende naam Jopie Doerak echter in een moordend tempo zijn teksten vanachter een microfoon. 

Alleen Filos, als oude idealistische? anarchist, stelt hem belangstellend nog een paar vragen. 

Doerak krabt zich eerst even uitgebreid in zijn kruis. 

‘Hey, mijn naam is Jopie Doerak. Wat is er met de wil van het volk gebeurd? Wat zijn de werkelijke waarden zoals wij die zelf willen formuleren? Wij denken allemaal vrij te zijn, maar er wordt voor ons gekozen. Ook voormalig links heeft zich de afgelopen jaren met huid en haar uitgeleverd aan de neoliberale fundamentalistische ideologie: het marktdenken als de oplossing voor alle problemen. Er is geen sprake van dat dit kapitalistische gebouw te reviseren zou zijn. Het gebouw moet echt tegen de vlakte, er zal opnieuw gebouwd moeten gaan worden. Hoe? Links staat nu ideologisch met volstrekt lege handen. Als vanouds springt nu het neofascisme in dat gat.’ 

De feestgangers hebben iets beters te doen. 

‘Doerak, wat goed man, jij denkt als een van de weinigen nog dat je die open inrichting, die waanzinnige wereld van ons, echt kan verbeteren? Heel benieuwd hoe dan!? Vertel snel verder, amice!’ roept Filos. 

‘Behalve het onderbuik erfgoed dat in Nederland teruggaat tot Jan Steen, hebben we gelukkig ook nog andere tradities. De enige denkstroming die niet in de valkuil van hiërarchie vervalt is wat dat betreft: het anarchisme. Ana-archos, dat is Grieks voor: zonder gezag. Niemand kan iemands baas zijn. Het grote sociale verband tussen mensen is het uitgangspunt. Weg met de uitbuiting door de 1% haves, wij zijn de 99% have-nots. Het uitbannen van de armoede is de allereerste prioriteit. De tien rijksten bezitten net zoveel als tien miljard mensen samen. Onvoorstelbare ongelijkheid!’ 

‘Dus?’ vraagt Filos. 

Geen reactie. 

Doerak vist eerst maar es even tussendoor wat oorsmeer uit zijn linkeroor. 

‘Dus? Solidariteit nieuw leven inblazen!’ 

‘Jezus, kerel, kom je echt weer met die ouwe lulkoek aanzetten?´ roept ‘n disgenoot giftig. 

‘Het onafhankelijke vrijdenken zal een tegenopstand dienen te realiseren. Domela Nieuwenhuis, Arthur Lehning en Anton Constandse, wij hebben een rijke traditie van theoretische anarchisten, er is nog volop anarcho gedachtegoed aanwezig.’ 

‘Allemaal jeugdhelden van mij, hoe is het mogelijk, man, man, ik ben een en al oor!’ roept Filos enthousiast, terwijl Doerak zijn neus z’n wekelijkse schoonmaakbeurt geeft. 

‘Er is een wereldwijde rehabilitatie van het politieke systeem noodzakelijk. Er wordt steeds gerept van vrijheid en democratie, maar voor wie? Democratie kent een schijn van redelijkheid, maar zit totaal verstopt. We verlaten ons in NL op 150 specialisten,

parlementariërs, zo hoeven we namelijk zelf niet meer na te denken. De meerderheid beslist, dat is dus 75 + 1, de minderheid is dus bijna net zo groot als de meerderheid. Een getalsmatig en uiterst primitief systeem van evenredige vertegenwoordiging.’ 

Doerak likt tijdens dit verhaaltje paar maal zijn besnotte vingers af. 

‘En we weten allemaal hoe ontzaglijk grote geldbedragen een beslissende rol hebben gespeeld tijdens verkiezingen in the States, en waar dat helaas toe geleid heeft. ‘n Fascist aan het hoofd, het kan zo maar in een democratie, ook in NL.’ 

‘Man, houd even je kop, ja! Ik ben het zat!’ 

Men heeft hier echt geen zin in. 

‘Gelukkig kunnen we nog steeds in de oppositie gaan’ oppert Filos geduldig. 

Doerak krabt intussen zijn oksels. 

‘Oppositie voeren is prima. In een volwaardig politiek systeem moet kritiek niet alleen uitgeoefend kunnen worden door een minderheid, maar door allen die samen naar de beste oplossing voor allen zoeken. Ons politiek systeem werkt met partijen, dus met groepsbelangen, en niet met het belang van het geheel van mensen. Parlementaire fracties zijn applausmachines, men kan nooit zijn persoonlijke inzicht volgen. Wat wij nodig hebben is een universele utopie!’ 

‘Utopie, ja hoor het zal! ’ De gasten willen lallen en schallen. 

‘Helemaal eens, Doerak. ‘Ik durf zelf het woord utopie nauwelijks meer in de mond te nemen’ brengt Filos onverstoorbaar in. 

‘Niet weer ideologieën hee!’ roept iemand. 

Doerak heeft er behoefte aan zich eens even goed in zijn bebaarde nek te krabben. 

‘Utopisch denken is de enige reële optie om een wereld te creëren zonder angst en terror. Het gaat om fundamenteel respect voor iedere wereldburger. De calculerende burger is een achterhaald concept. Het ongebreidelde kapitalisme dient aan banden te worden gelegd. Altruïsme, survival of the kindest, vanuit het besef dat wij afhankelijk van elkaar zijn en van de wereld waarin wij leven. We kunnen stuk voor stuk pas vrij zijn in relatie tot alle anderen. Daarom moeten we een volgende stap durven nemen.’ 

‘En die is?’ vraagt Filos op het puntje van zijn stoel. 

‘Kosmische solidariteit.’ 

Doerak laat een heel harde scheet. 

‘Solidariteit? Wat is dat ook weer?’ roept een disgenoot. 

‘Kun je dat soms ruiken?’ vraagt een andere grapjas. 

‘Overal sociocratie establishen, een systeem van consensus, oftewel onderlinge overeenstemming. In combinatie met het principe van geen bezwaar. Het wil zeggen dat belangengroepen, in casu hun vertegenwoordigers, net zolang met elkaar doorpraten, totdat men het eens is en overeenstemming heeft bereikt. Ook gaan we ervan uit dat wanneer iemand niet deelgenomen heeft aan het politieke debat, men dan geacht wordt het eens te zijn met hoe de zaken er nu voorstaan, dan wel zullen verlopen. Men kan het dus - zo men wil - overlaten aan hen die zich met een bepaalde zaak op een bepaald moment bezig houden (geen bezwaar).’ 

Doerak heeft teveel knoflook gegeten en laat nu als een profi petomaan zijn verfrissende versie van de Negende van Beethoven horen. 

‘Er wordt niets opgelegd, het moet dus zoveel mogelijk vanzelf gaan?’ vraagt Filos die twijfelt. 

‘Het sociocratisch model laat het individu - wanneer hij of zij dat zelf tenminste wenst, aan bod: en zijn belang, en de belangen van de groep tellen, (dus geen of-of ). Deze nieuwe vorm van besluitvorming is bruikbaar voor alle mensen van allerlei geloof en overtuiging. Sociocratie eist geen eenstemmigheid, maar geeft een ieder juist de mogelijkheid tot een beargumenteerd nee. Het kiessysteem werkt van onderaf, met kringen, autonome groepen, die zelf hun vergaderingen houden. De besluitvorming komt dus van onderaf tot stand dankzij ieders inbreng, op vrijwillige basis. De samenleving zal uiteindelijk gehoorzamen aan de door mensen zelf gemaakte afspraken en regels, waar allen zich mee kunnen verenigen, middels ‘n organisch rechtssysteem.’ 

De disgenoten blazen onderwijl allemaal als gekken op hun handen om zoveel mogelijk het geluid van Jopies’ scheten na te bootsen. 

‘Hoe kun je die besluitvorming van onderen naar boven toe verder organiseren?’ 

Doerak punnikt nu wel erg veel in zijn kont. 

‘Wanneer iemand in een bespreking het spontaan opneemt voor een ander, vooral wanneer dit moeilijkheden voor hemzelf betekent, maakt dit vaak een diepe indruk. Dit soort mensen zullen, in geval van problemen, als vanzelf als vertrouwenspersoon worden gekozen, en als vertegenwoordigers fungeren van de kringen in besprekingen van een hogere orde (die overigens regelmatig wisselen qua samenstelling).’ 

Doerak buigt zich voorover om enige papieren te pakken. Zijn bilnaad is nu duidelijk te zien, inclusief verse bruine remsporen. Gejoel. Het elastiek van zijn broek blijkt ondeugdelijk. Hij trekt hem onhandig op. 

‘Het consensus beginsel zal geoefend moeten worden. De uiterst idealistische Kees Boeke heeft hier als onderwijzer en leraar heel wat ervaring mee opgedaan. In de opvoeding zal worden toegewerkt naar het tonen van initiatief, het zelf nadenken ten behoeve van het geheel, het leren verantwoordelijkheid te dragen voor een groep, ook in colleges met een wijdere reach.’ 

De broek valt nu alsnog ineens van Jopies kont. Gelach. 

‘Het is dus geen systeem waarbij iedereen over alles gaat meebeslissen?’ vraagt Filos voor de zekerheid. 

‘Koelere zeg! De wereld verbeteren! Nu even niet, okay?’ roept een disgenoot ongeduldig. 

‘Begin eerst maar es bij jezelf! Poepzak!!’ 

De meute feestgangers is volledig uitgeteld, sommigen liggen met hun hoofd op de armen aan tafel, anderen hangen tegen elkaar, of liggen languit op de grond, het Feest dreigt als een nachtkaars uit te gaan. Filos gaat desalniettemin de disgenoten een voor een langs en deelt hier en daar pamfletten uit. Jopie Doerak gaat ijzerenheinig door, hoe dan ook, ook al ontstaat er achter hem een soort Poolse landdag, waarbij de gasten elkaar met de nodige felheid bijkans in de haren vliegen. 

‘Het gaat om gelijkwaardigheid, die binnen kringen dient om grenzen vast te stellen waarbinnen en elk individu, en de groep het beste functioneert. Die grenzen worden ook wel toleranties genoemd. In sociocratie kan een enkeling zich tot het uiterste doen gelden, terwijl tegelijk steeds het belang van het individu zal worden afgewogen tegen dat van de gehele gemeenschap, in volmaakt evenwicht. Mensen zullen zelfs bij de grootste meningsverschillen beseffen dat zij een verenigd doel najagen, dat er een synthese mogelijk is. Als mensen maar niet hun tijd verdoen met elkaar de tent uit te vechten, maar hun energie gebruiken om zoveel mogelijk samen te werken. Eerst in kleinere kringen, daarna in steeds grotere.’ 

De onderbuik werkt op volle toeren. Mars is intussen op tafel gaan staan en heeft zijn broek laten zakken. Hij heeft tijdens deze laatste sequens van Doerak een grote bruine weten te draaien. Hij veegt uitgebreid zijn kont af met een van de pamfletten, en kijkt triomfantelijk om zich heen. Filos schudt heftig zijn hoofd, ten teken dat hij het er helemaal niet mee eens is. 

‘Tot slot, oh goede Doerak, hoe zag jouw verscheiden naar gene zijde eruit?’ Filos geeft het niet op. 

‘Ik heb mijzelf in brand gestoken op de trappen van de ECB, de Europese Centrale Bank, terwijl ik stapels pamfletten de lucht ingooide met de dwingende eis voor een volledig nieuw, d.w.z. rationeel financieel stelsel, dat eindelijk digitaal een eind maakt aan de verschrikkelijke onrechtvaardigheid in de wereld. Ik brandde als een fakkel, want ik had vooraf flink wat spareribs gegeten.’ 

Het wordt ineens dood-stil. 

Jopie smijt nogal chagrijnig de stapel pamfletten de zaal in. 

Filos helpt hem, met een onverzettelijkheid die hem siert.